پیمان انسان در روز الست چگونه بوده است؟چهل توشه اخلاقی از میان بیانات حضرت آقا برای راه رسیدن به خدا
1. گام اول
اولين و مهم‌ترين قدم خودسازى اين است كه انسان به خود و به اخلاق و رفتار خود با نظر انتقادى نگاه كند؛ عيوب خود را با روشنى و دقت ببيند و سعى در برطرف كردن آن‌ها داشته باشد. اين از عهده‌ى خود ما برمى‌آيد و اين تكليفى بر دوش ماست.
خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 25/9/1380
2. بين خود و خدا
يكى از ويژگی‌ها كه بسيار مهم است تا براى خودسازى به آن توجه كنيم و شايد جنبه‌ى تقدمى هم داشته باشد، «اخلاص» است. اخلاص عبارت است از كار را خالص انجام دادن و اين كه كارى را مغشوش انجام ندهيم [...] خالص بودن عبادت و خالص بودن عمل، اين است كه براى خدا باشد. در بين مردم، متأسفانه خيلى رايج است كه كارهاى خوب خودشان را بر زبان بياورند و بگويند. كأنّه توجه ندارند كه نبايد كار نيك را به زبان آورد و گفت كه ما مى‌خواهيم اين كار را بكنيم يا ما اين كارها را مى‌كنيم. البته برخى جاها استثناست. در جاهايى، بعضى از كارها بايد در علن انجام گيرد. در روايات در باب صدقه آمده است كه «صدقه‌ى سِرّ» اين ثواب را دارد و «صدقه‌ى علانية» اين ثواب را. يا مثلاً عبادات گروهى، جلوى چشم مردم انجام مى‌گيرد و بايد انجام گيرد و اين از شعائر الهى است، اما بسيارى از عبادات يا اغلب عبادات، آن روابطى كه بين خود انسان و خداست -ذكر، توجه، دعا، نافله، شب‌زنده‌دارى، سحرخيزى، احسان و كارهاى نيك- بايد بين خود انسان و خدا بماند.
روز اول ماه مبارك رمضان 4/12/1371
3. طبيب خود باشيم
طبيب خودتان باشيد. بهترين كسى كه مى‌تواند بيمارى ما را تشخيص دهد، خودمان هستيم. بياوريد روى كاغذ. بنويسيد «حسد». بنويسيد «بخل». بنويسيد «بدخواهى براى ديگران؛ وقتى كسى به خيرى مى‌رسد، ما ناراحت مى‌شويم.» بنويسيد «تنبلى در كار». بنويسد «روح بدبينى به نيكان و صالحان». بنويسيد «بى‌اعتنايى به وظايف». بنويسيد «علاقه به خود؛ شديداً به خودمان علاقه داريم.» ماه رمضان فرصتى است كه يكى‌يكى اين بيماری‌ها را تا آن‌جايى كه بشود، برطرف كنيم.
روز اول ماه مبارك رمضان 4/12/1371
4. پولادين خواهيد شد اگر...
در درجه‌ى اول، جوان دانشجو و دانش‌آموز بايد خودسازى كند. خودتان را با تربيت دينى بسازيد. امور تربيتى خوب است. معلم تربيتى خوب است. گوينده‌ى تربيتى خوب است، اما آن كسى كه از درون خود، موعظه كننده و تربيت كننده‌اى نداشته باشد، -واعظٌ مِنْ نَفْسِهِ- اين تربيت‌ها به كارش نمى‌آيد. خودتان را بسازيد، با نفس مبارزه كنيد، اجراى حكم الهى را در محدوده‌ى شخص خودتان بزرگ بشماريد و به نماز، به توجه به خدا، به دعا و به توكل اهميت بدهيد. اين شما را پولادين خواهد كرد.
ديدار با گروهى از دانشجويان و دانش‌آموزان 15/8/1370
5. خاك‌ريزهاتان را محكم كنيد
مراقب باشيد. مواظب باشيد و خاك‌ريزهايتان را محكم كنيد تا دشمن نتواند در سنگرهاى شما نفوذ كند. با اين روحيه‌ى ايمانى و استوار است كه مى‌توانيد شاخ استعمار را بشكنيد و اسلحه را از دستش بگيريد تا ملتتان بتواند نفسى بكشد، تا بتوانيد كشور را بسازيد، تا بتوانيد سطح زندگى را بالا ببريد، تا بتوانيد مشكلات و گره‌هايى را كه ميراث سال‌های دوران استعمار و سلطه‌ی اجانب است، از بين ببريد.
در اجتماع مردم مشهد و زائران امام رضا(ع) در روز عيد فطر 15/01/1371
6. شكستن آن بت
ما بايد سعى كنيم كه روح بندگی را در خودمان زنده نماييم. بندگی، يعنى تسليم در مقابل خدا، يعنى شكستن آن بتى كه در درون ماست. آن بت درونى ما -يعنى من- در خيلى جاها خودش را نشان مى‌دهد. وقتى كه منفعتت به خطر بيفتد، كسى حرفت را قبول نكند، چيزى مطابق ميل تو -ولو خلاف شرع- ظاهر بشود، يا سر دو راهى قرار بگيرى، -يك طرف منافع شخصى، يك طرف وظيفه و تكليف- در چنين تنگناها و بزن‌گاه‌هايى، آن منِِ درونى انسان سر بلند مى‌كند و خودش را نشان مى‌دهد.
اگر ما بتوانيم اين من درونى، اين هواى نفس، اين فرعون باطنى، اين شيطانى را كه در درون ماست، مهار كنيم، يا اقلاً قدرى مهار كنيم، همه‌ى امور اصلاح خواهد شد. قبل از هرچيز، خود ما آدم خواهيم شد و به فلاح خواهيم رسيد. ماه رمضان، مقدمه‌ى اين است. روزه، نماز باتوجه، انفاقات، حتّى جهاد فى‌سبيل‌اللَّه، براى رسيدن به چنين دنيايى است كه مردم بنده‌ى خدا باشند.
ديدار با اقشار مختلف مردم در آخرين روز ماه رمضان 26/2/1369
7. حتی بند كفش
چيزى را كه خدا مى‌دهد، قبلاً بايد از خدا بخواهيم. چرا بخواهيم؟ يكى از عللِ اين كه گفته‌اند حاجات كوچك را هم از خدا بخواهيد، اين است كه به حوائج و عجز و حقارت و تهی‌دستى خودمان توجّه پيدا كنيم تا ببينيم كه چقدر تهی‌دستيم. اگر خداى متعال كمك نكند، امكان ندهد، نيرو ندهد، فكر ندهد، ابتكار ندهد و وسايل را جور نياورد، همان بندِ كفش هم به دست ما نخواهد رسيد. اگر شما به قصد خريدنِ بند كفش از خانه بيرون آمديد، در راه جيبتان را زدند يا پولتان گم شد و يا مغازه‌ى مورد نظر بسته بود و يا در بين راه، حادثه‌ى مهمّى پيش آمد كه مجبور شديد برگرديد، بند كفش گيرتان نيامده است. بنابراين، هر چيز را از خدا بخواهيد؛ حتّى بند كفش را، حتّى كوچك‌ترين اشياء را و حتّى قوت روزانه‌ى خود را. بگذاريد اين منِ دروغينِ عظمت‌يافته در سينه‌ى ما -كه مى‌گوييم «من» و خيال مى‌كنيم مجمع نيروها ما هستيم- بشكند. اين «من» انسان‌ها را بی‌چاره مى‌كند.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/11/1373
8. موانع درونی
راه براى ما روشن است، موانع راه هم براى ملت ايران روشن است. بايد اين موانع را برداريد؛ هم موانع درونى و هم موانع بيرونى را. موانع درونى را بايد با تضرع به درگاه پروردگار، با دعا، با توجه، با تربيت و تهذيب نفس، با تقويت اخلاق، با عبادت و با توسل، از پيش پا برداريد. اگر دل ما سالم نباشد، نمى‌توانيم دنياى سالمى درست كنيم. اگر در درون خودمان معيوب باشيم، نمى‌توانيم عيب جامعه و جهان را برطرف كنيم. ملت ايران بار سنگينى بردوش دارد و بايد آن را به منزل برساند. بايد دنيايى بسازد كه هم براى خودش شيرين باشد و هم براى جوامع ديگر. شما مى‌توانيد چنين كارى بكنيد؛ اما شرطش اين است كه هر يك از ما، درصدد تهذيب نفس خودمان باشيم. نماز با توجه، انس با قرآن، دعا و توسل، تضرّع، روزه‌ى ماه رمضان و عبادات نيمه‌شب، مخصوصاً براى جوانان كه تأثيرپذيری‌شان زياد است، مى‌تواند مهذِّب نفس باشد.
روز عيد فطر در اجتماع مردم مشهد و زائران امام رضا(ع) 15/01/1371
9. يك‌ساعت برای خودتان
دعا كنيد. نافله بخوانيد. توجه پيدا كنيد. متذكر باشيد. در شبانه‌روز يك ساعت را براى خودتان و خداى خودتان قرار بدهيد. از كارها و اشتغالات گوناگون خودتان را بيرون بكشيد. با خدا و با اولياى خدا و با ولى‌عصر عجل‌الله تعالى فرجه و ارواحنافداه، مأنوس بشويد. با قرآن مأنوس باشيد و در آن تدبر بكنيد.
ديدار با مسؤولان و كارگزاران نظام 23/5/1370
10. مسجد پايگاه
با امام جماعت مسجد، با عبادت‌كنندگان مسجد و با مؤمنينى كه در مسجدند، برادرانه صميمى باشيد و آن را حفظ و بيشتر كنيد. اول وقت، نماز را به جماعت، پشت سر پيش‌نماز هر مسجدى كه در آن هستيد، بخوانيد. در مراسم دينى مسجد و تبليغات آن شركت كنيد. در مراسم دعا و قرآن و مراسم مذهبى شركت كنيد. [...] براى مسجد، جاذبه درست كنيد.
ديدار فرماندهان بسيج سراسر كشور 27/8/1371
11
. مثل آينه
من بارها گفته‌ام، باز هم مى‌گويم؛ ما تلاوت برجسته‌ى قرآن را در اين كشور دنبال مى‌كنيم، براى اين كه اُنس با قرآن و تلاوت قرآن در بين مردم عموميت پيدا كند. عزيزان من! بايد با قرآن اُنس پيدا كنيد. زبان ما، زبان قرآن نيست. مى‌توانيم به ترجمه‌ى قرآن مراجعه كنيم، اما عمق‌يابى مضامين قرآنى فقط با مراجعه‌ى به ترجمه نمى‌شود؛ كما اين كه با خواندن متن قرآن هم براى كسانى كه مى‌فهمند، هميشه به دست نمى‌آيد. با تدبّر به دست مى‌آيد. با عمق‌يابى به دست مى‌آيد. با قرآن بايد مثل آينه مواجه شد؛ پاكيزه، براق و بى‌زنگار، تا قرآن در دل ما منعكس شود. قرآن بايد در جان ما انعكاس پيدا كند.
ديدار قاريان قرآن كريم 14/07/1384
12. هر روز و هر روز
قرآن خواندن هر روز را فراموش نكنيد. هر روز حتماً قرآن بخوانيد. هر مقدارى مى‌توانيد. آن‌هايى كه ترجمه‌ى قرآن را مى‌فهمند، با تدبّر به ترجمه نگاه كنند. آن‌هايى كه ترجمه‌ى قرآن را نمى‌فهمند، يك قرآن مترجم خوب -كه الحمدلله زياد هم داريم- كنار دستشان بگذارند و به ترجمه‌ى آن نگاه كنند. ممكن است ده دقيقه صرف وقت كنيد و يك صفحه يا دو صفحه بخوانيد، اما هر روز بخوانيد. اين را يك سيره‌ى قطعى براى خودتان قرار دهيد. علامت بگذاريد، فردا از دنباله‌اش بخوانيد.
ديدار اعضاى هيأت دولت 8/6/1384
13. بگذاريد در ذهنتان حك شود
تلاوت قرآن يك فضيلت بزرگ و يك ثواب است، اما اين تلاوت وسيله‌اى براى رسيدن به معرفت است. اين قرآن يك اقيانوس عظيم است. هر چه بيشتر جلو برويد، تشنه‌تر مى‌شويد و علاقه‌مندتر مى‌شويد و دل شما روشن‌تر مى‌شود. در قرآن بايد تدبّر كرد. من باز هم از شما جوانان خواهش مى‌كنم كه با معانى قرآن انس پيدا كنيد و ترجمه‌ى قرآن را بفهميد. من بارها اين را از جوانان خواسته‌ام و بسيارى هم اقدام كرده‌اند. قرآن را كه هر روز تلاوت مى‌كنيد، هرچه تلاوت كرديد، ترجمه‌ى آن را هم نگاه كنيد. بگذاريد اين مفاهيم در ذهن جوان شما حك شود. در آن صورت فرصت تدبّر پيدا خواهيد كرد.
مراسم اختتاميه‌ى مسابقات حفظ و قرائت قرآن كريم 09/08/1379
14. هنوز فاصله داريم
قرآن كتاب نور، كتاب معرفت، كتاب نجات، كتاب سلامت، كتاب رشد و تعالى و كتاب قرب به خداست. ما اين خصوصيات را چه وقت از قرآن به دست مى‌آوريم برادران عزيز؟ همين كه قرآن را در جيبمان بگذاريم، كافى است؟ اين كه در هنگام سفر، از زير قرآن رد شويم، كافى است؟ اين‌ك ه ما در جلسه‌ى تلاوت قرآن شركت كنيم، كافى است؟ اين كه حتى قرآن را با صداى خوش تلاوت كنيم يا تلاوت خوش را بشنويم و از آن لذّت ببريم، كافى است؟ نه؛ چيز ديگرى لازم دارد. آن چيست؟ آن تدبّر در قرآن است. بايد در قرآن تدبّر كرد. خودِ قرآن در موارد متعدد از ما مى‌خواهد كه تدبّر كنيم. عزيزان من! اگر ما ياد گرفتيم كه با قرآن به صورت تدبّر اُنس پيدا كنيم، همه‌ى خصوصياتى كه گفتيم، حاصل خواهد شد. ما هنوز خيلى فاصله داريم، پس بايد پيش برويم.
مراسم اختتاميه‌ى مسابقات قرائت قرآن 14/10/1373
15. حضور قرآن در ذهن
شما جوانان و نوجوانانى كه قرآن را فرامى‌گيريد، اين را بدانيد كه يك ذخيره‌ى مادام‌العمر براى انديشيدن و فكر كردن را براى خودتان فراهم مى‌كنيد. اين چيز بسيار باارزشى است. ممكن است در سنين جوانى، معانى و معارف عميقى را از آيات قرآن استنباط نكنيد و نتوانيد درست بفهميد -فقط چيزهاى سطحى و اندكى از معارف را بفهميد- اما به موازات بالا رفتنِ سطح معلومات و پيش‌رفت علمى، از آيات قرآن كه در حافظه و ذهن شما قرار دارد، بيشتر استفاده مى‌كنيد. حضور قرآن در ذهن انسان، نعمت بسيار بزرگى است.
فرق است بين كسى كه براى مطلبى، بارها آيات قرآن و فهرست‌هاى قرآنى را جست‌وجو مى‌كند تا ببيند در اين‌باره آيه‌اى وجود دارد يا نه، با آن كسى كه آيات قرآن در ذهن و دل و جلوِ چشم اوست و نگاه مى‌كند و آن‌چه را كه در هر بخشى از معارف اسلامى به آن نياز دارد، از قرآن استنباط و استخراج مى‌كند و روى آن فكر و تأمّل مى‌كند و از آن استفاده مى‌برد. اُنس با قرآن در دوران كودكى و نوجوانى، تا دوران جوانى، يك نعمت بسيار بزرگ است.
ديدار جمعى از حافظان و قاريان قرآن نونهال و نوجوان كشور 28/06/1380
16. بدترين درد
برادران غفلت نكنيم. بزرگ‌ترين عذاب خدا بر يك ملت اين است كه آن ملت غافل بشوند. بدترين درد براى يك جامعه، غفلت آن جامعه است. از خدا غافل نشويم. در دل و جان ما و در يكايك تصميم‌گيری‌ها و حركات ما، كار ادارى، كار سياسى، كار نظامى، كار مديريت، وقت پول خرج‌كردن، وقت اعتبار تخصيص‌دادن، وقت قانون گذراندن، وقت قضاوت كردن، در تمام مراحل بايد خدا به ياد ما باشد. ما بايد براى خدا كار كنيم. اين‌طورى اين جامعه پيش خواهد رفت.
در ديدار اعضاى هيأت دولت 8/6/1384
17. پايان جوشش انقلابی
وقتى نماز جماعت مى‌خوانيد، نماز شما بايد هم‌راه با توجه به پروردگار و خشوع در مقابل او باشد. وقتى اعتكاف مى‌كنيد، وقتى روزه مى‌گيريد، وقتى اجتماعات مذهبى تشكيل مى‌دهيد، بايد هم‌راه با توجه به خداى متعال و هم‌راه با اخلاص باشد. كليد موفقيت اين‌هاست. اگر اين نباشد، همان چيزى بر سر انسان خواهد آمد كه ديديد بر سر عده‌اى آمد. عده‌اى در اول انقلاب خيلى تند و داغ و پُرشور بودند، اما متأسفانه فكر دينى آن‌ها عمق نداشت؛ با اولين باد سردى كه از طرف تبليغات دشمنان آمد، برگ و بار انقلابيشان ريخت و جوشش انقلابيشان تمام شد. بعضى‌ها صدوهشتاد درجه اين طرف غلتيدند. [...] اين به خاطرِ نداشتن عمق است. به اين دليل است كه ريشه‌ى اعتقادى و فكرى وجود ندارد.
ديدار دانشجويان و استادان دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
18. همه می‌توانند
همه‌ى مردم و بالخصوص جوانان عزيز، اين ارتباطى را كه به بركت اين روزهاى مبارك و شب‌هاى نورانى با خداى متعال پيدا كرده‌اند، نگذارند قطع شود. اين رابطه‌ى با خدا را حفظ كنيد. وسيله‌ى حفظ اين رابطه هم در اختيار همه هست. اگر همين نماز پنج‌گانه، با توجه، با حضور قلب و با اين توجه كه در مقابل خدا ايستاده‌ايم، خوانده شود، بهترين رابطه است و روزبه‌روز دل شما را نورانى‌تر خواهد كرد. آن جوان‌هايى كه شب‌هاى قدر در مساجد، حسينيه‌ها و حرم‌هاى مطهر گرد هم آمدند، گريه كردند، دعا خواندند، قرآن سر گرفتند، احياء گرفتند و دل‌هايشان را با نور محبت الهى نورانى كردند، اين رابطه را حفظ كنند كه از آن بهره‌مند خواهند شد. إن‌شاءاللَّه در طول زمان، در سال‌هاى ديگر، روزبه‌روز اين رابطه بيشتر خواهد شد. انسان از اين راه هست كه به كمال مطلوب و غايت خلقت خود، دست خواهد يافت. موفقيت در همه‌ى ميدان‌هاى زندگى هم به همين وابسته است.
خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 2/8/1385
19. بالاترين خطر
اگر بخواهيم استغفار- اين نعمت الهى- را به دست بياوريم، دو خصلت را بايد از خودمان دور كنيم، يكى غفلت و ديگرى غرور. غفلت، يعنى انسان به‌كلّى متوجّه و متنبّه نباشد كه گناهى از او سر مى‌زند. مثل بعضى از مردم [...] بعضى از اين افراد غافل، اصلاً به ثواب و عِقاب عقيده‌اى ندارند. بعضى به ثواب و عقاب هم عقيده دارند، اما غرق در غفلتند و اصلاً ملتفت نيستند كه چه كار مى‌كنند. اگر اين را در زندگى روزمرّه‌ى خودمان قدرى ريز كنيم، خواهيم ديد كه بعضى از حالات زندگى ما شبيه حالات غافلان است. غفلت، دشمنى بسيار عجيب و خطر بزرگى است. شايد واقعاً براى انسان هيچ خطرى بالاتر و هيچ دشمنى بزرگ‌تر از غفلت نباشد. [...] در اصطلاحات قرآنى، آن چيزى كه نقطه‌ى مقابل اين غفلت است، تقواست. تقوا، يعنى به‌هوش بودن و دائم مراقب خود بودن.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/10/1375
من بارها گفته‌ام، باز هم مى‌گويم؛ ما تلاوت برجسته‌ى قرآن را در اين كشور دنبال مى‌كنيم، براى اين كه اُنس با قرآن و تلاوت قرآن در بين مردم عموميت پيدا كند. عزيزان من! بايد با قرآن اُنس پيدا كنيد. زبان ما، زبان قرآن نيست. مى‌توانيم به ترجمه‌ى قرآن مراجعه كنيم، اما عمق‌يابى مضامين قرآنى فقط با مراجعه‌ى به ترجمه نمى‌شود؛ كما اين كه با خواندن متن قرآن هم براى كسانى كه مى‌فهمند، هميشه به دست نمى‌آيد. با تدبّر به دست مى‌آيد. با عمق‌يابى به دست مى‌آيد. با قرآن بايد مثل آينه مواجه شد؛ پاكيزه، براق و بى‌زنگار، تا قرآن در دل ما منعكس شود. قرآن بايد در جان ما انعكاس پيدا كند.
ديدار قاريان قرآن كريم 14/07/1384
12. هر روز و هر روز
قرآن خواندن هر روز را فراموش نكنيد. هر روز حتماً قرآن بخوانيد. هر مقدارى مى‌توانيد. آن‌هايى كه ترجمه‌ى قرآن را مى‌فهمند، با تدبّر به ترجمه نگاه كنند. آن‌هايى كه ترجمه‌ى قرآن را نمى‌فهمند، يك قرآن مترجم خوب -كه الحمدلله زياد هم داريم- كنار دستشان بگذارند و به ترجمه‌ى آن نگاه كنند. ممكن است ده دقيقه صرف وقت كنيد و يك صفحه يا دو صفحه بخوانيد، اما هر روز بخوانيد. اين را يك سيره‌ى قطعى براى خودتان قرار دهيد. علامت بگذاريد، فردا از دنباله‌اش بخوانيد.
ديدار اعضاى هيأت دولت 8/6/1384
13. بگذاريد در ذهنتان حك شود
تلاوت قرآن يك فضيلت بزرگ و يك ثواب است، اما اين تلاوت وسيله‌اى براى رسيدن به معرفت است. اين قرآن يك اقيانوس عظيم است. هر چه بيشتر جلو برويد، تشنه‌تر مى‌شويد و علاقه‌مندتر مى‌شويد و دل شما روشن‌تر مى‌شود. در قرآن بايد تدبّر كرد. من باز هم از شما جوانان خواهش مى‌كنم كه با معانى قرآن انس پيدا كنيد و ترجمه‌ى قرآن را بفهميد. من بارها اين را از جوانان خواسته‌ام و بسيارى هم اقدام كرده‌اند. قرآن را كه هر روز تلاوت مى‌كنيد، هرچه تلاوت كرديد، ترجمه‌ى آن را هم نگاه كنيد. بگذاريد اين مفاهيم در ذهن جوان شما حك شود. در آن صورت فرصت تدبّر پيدا خواهيد كرد.
مراسم اختتاميه‌ى مسابقات حفظ و قرائت قرآن كريم 09/08/1379
14. هنوز فاصله داريم
قرآن كتاب نور، كتاب معرفت، كتاب نجات، كتاب سلامت، كتاب رشد و تعالى و كتاب قرب به خداست. ما اين خصوصيات را چه وقت از قرآن به دست مى‌آوريم برادران عزيز؟ همين كه قرآن را در جيبمان بگذاريم، كافى است؟ اين كه در هنگام سفر، از زير قرآن رد شويم، كافى است؟ اين‌ك ه ما در جلسه‌ى تلاوت قرآن شركت كنيم، كافى است؟ اين كه حتى قرآن را با صداى خوش تلاوت كنيم يا تلاوت خوش را بشنويم و از آن لذّت ببريم، كافى است؟ نه؛ چيز ديگرى لازم دارد. آن چيست؟ آن تدبّر در قرآن است. بايد در قرآن تدبّر كرد. خودِ قرآن در موارد متعدد از ما مى‌خواهد كه تدبّر كنيم. عزيزان من! اگر ما ياد گرفتيم كه با قرآن به صورت تدبّر اُنس پيدا كنيم، همه‌ى خصوصياتى كه گفتيم، حاصل خواهد شد. ما هنوز خيلى فاصله داريم، پس بايد پيش برويم.
مراسم اختتاميه‌ى مسابقات قرائت قرآن 14/10/1373
15. حضور قرآن در ذهن
شما جوانان و نوجوانانى كه قرآن را فرامى‌گيريد، اين را بدانيد كه يك ذخيره‌ى مادام‌العمر براى انديشيدن و فكر كردن را براى خودتان فراهم مى‌كنيد. اين چيز بسيار باارزشى است. ممكن است در سنين جوانى، معانى و معارف عميقى را از آيات قرآن استنباط نكنيد و نتوانيد درست بفهميد -فقط چيزهاى سطحى و اندكى از معارف را بفهميد- اما به موازات بالا رفتنِ سطح معلومات و پيش‌رفت علمى، از آيات قرآن كه در حافظه و ذهن شما قرار دارد، بيشتر استفاده مى‌كنيد. حضور قرآن در ذهن انسان، نعمت بسيار بزرگى است.
فرق است بين كسى كه براى مطلبى، بارها آيات قرآن و فهرست‌هاى قرآنى را جست‌وجو مى‌كند تا ببيند در اين‌باره آيه‌اى وجود دارد يا نه، با آن كسى كه آيات قرآن در ذهن و دل و جلوِ چشم اوست و نگاه مى‌كند و آن‌چه را كه در هر بخشى از معارف اسلامى به آن نياز دارد، از قرآن استنباط و استخراج مى‌كند و روى آن فكر و تأمّل مى‌كند و از آن استفاده مى‌برد. اُنس با قرآن در دوران كودكى و نوجوانى، تا دوران جوانى، يك نعمت بسيار بزرگ است.
ديدار جمعى از حافظان و قاريان قرآن نونهال و نوجوان كشور 28/06/1380
16. بدترين درد
برادران غفلت نكنيم. بزرگ‌ترين عذاب خدا بر يك ملت اين است كه آن ملت غافل بشوند. بدترين درد براى يك جامعه، غفلت آن جامعه است. از خدا غافل نشويم. در دل و جان ما و در يكايك تصميم‌گيری‌ها و حركات ما، كار ادارى، كار سياسى، كار نظامى، كار مديريت، وقت پول خرج‌كردن، وقت اعتبار تخصيص‌دادن، وقت قانون گذراندن، وقت قضاوت كردن، در تمام مراحل بايد خدا به ياد ما باشد. ما بايد براى خدا كار كنيم. اين‌طورى اين جامعه پيش خواهد رفت.
در ديدار اعضاى هيأت دولت 8/6/1384
17. پايان جوشش انقلابی
وقتى نماز جماعت مى‌خوانيد، نماز شما بايد هم‌راه با توجه به پروردگار و خشوع در مقابل او باشد. وقتى اعتكاف مى‌كنيد، وقتى روزه مى‌گيريد، وقتى اجتماعات مذهبى تشكيل مى‌دهيد، بايد هم‌راه با توجه به خداى متعال و هم‌راه با اخلاص باشد. كليد موفقيت اين‌هاست. اگر اين نباشد، همان چيزى بر سر انسان خواهد آمد كه ديديد بر سر عده‌اى آمد. عده‌اى در اول انقلاب خيلى تند و داغ و پُرشور بودند، اما متأسفانه فكر دينى آن‌ها عمق نداشت؛ با اولين باد سردى كه از طرف تبليغات دشمنان آمد، برگ و بار انقلابيشان ريخت و جوشش انقلابيشان تمام شد. بعضى‌ها صدوهشتاد درجه اين طرف غلتيدند. [...] اين به خاطرِ نداشتن عمق است. به اين دليل است كه ريشه‌ى اعتقادى و فكرى وجود ندارد.
ديدار دانشجويان و استادان دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
18. همه می‌توانند
همه‌ى مردم و بالخصوص جوانان عزيز، اين ارتباطى را كه به بركت اين روزهاى مبارك و شب‌هاى نورانى با خداى متعال پيدا كرده‌اند، نگذارند قطع شود. اين رابطه‌ى با خدا را حفظ كنيد. وسيله‌ى حفظ اين رابطه هم در اختيار همه هست. اگر همين نماز پنج‌گانه، با توجه، با حضور قلب و با اين توجه كه در مقابل خدا ايستاده‌ايم، خوانده شود، بهترين رابطه است و روزبه‌روز دل شما را نورانى‌تر خواهد كرد. آن جوان‌هايى كه شب‌هاى قدر در مساجد، حسينيه‌ها و حرم‌هاى مطهر گرد هم آمدند، گريه كردند، دعا خواندند، قرآن سر گرفتند، احياء گرفتند و دل‌هايشان را با نور محبت الهى نورانى كردند، اين رابطه را حفظ كنند كه از آن بهره‌مند خواهند شد. إن‌شاءاللَّه در طول زمان، در سال‌هاى ديگر، روزبه‌روز اين رابطه بيشتر خواهد شد. انسان از اين راه هست كه به كمال مطلوب و غايت خلقت خود، دست خواهد يافت. موفقيت در همه‌ى ميدان‌هاى زندگى هم به همين وابسته است.
خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 2/8/1385
19. بالاترين خطر
اگر بخواهيم استغفار- اين نعمت الهى- را به دست بياوريم، دو خصلت را بايد از خودمان دور كنيم، يكى غفلت و ديگرى غرور. غفلت، يعنى انسان به‌كلّى متوجّه و متنبّه نباشد كه گناهى از او سر مى‌زند. مثل بعضى از مردم [...] بعضى از اين افراد غافل، اصلاً به ثواب و عِقاب عقيده‌اى ندارند. بعضى به ثواب و عقاب هم عقيده دارند، اما غرق در غفلتند و اصلاً ملتفت نيستند كه چه كار مى‌كنند. اگر اين را در زندگى روزمرّه‌ى خودمان قدرى ريز كنيم، خواهيم ديد كه بعضى از حالات زندگى ما شبيه حالات غافلان است. غفلت، دشمنى بسيار عجيب و خطر بزرگى است. شايد واقعاً براى انسان هيچ خطرى بالاتر و هيچ دشمنى بزرگ‌تر از غفلت نباشد. [...] در اصطلاحات قرآنى، آن چيزى كه نقطه‌ى مقابل اين غفلت است، تقواست. تقوا، يعنى به‌هوش بودن و دائم مراقب خود بودن.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/10/1375
20. بازگشت به خدا
لازم نيست كه اگر انسان مى‌خواهد احساس گناه كند، حتماً بايستى سال‌هاى متمادى غرق در گناه شده باشد. نخير؛ يك گناه هم يك گناه است. نبايد گناه را كوچك دانست. در روايات باب «استحقار الذّنوب» داريم كه حقير شمردن گناهان را مذمّت كرده‌اند. علت اين كه خداى متعال مى‌فرمايد «مى‌آمرزيم»، اين است كه بازگشت به خدا، خيلى مهم است؛ نه اين كه گناه، كم و كوچك است. گناه، عمل بسيار خطرناكى است، منتها بازگشت و توجّه به خدا و ذكر او، اين قدر اهميت دارد كه اگر كسى اين را صادقانه و درست و حقيقى انجام دهد، آن وقت آن بيمارى صعب‌العلاج از بين مى‌رود.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/10/1375
21. از خدا بخواهيد
همه‌جور حاجت را مى‌شود از خدا خواست و بايد خواست؛ حتّى حاجت‌هاى كوچك. اما اين درخواست خود را به اين حاجات كوچك منحصر نكنيد. حاجات بزرگ‌ترى هست؛ آن‌ها را از ياد نبريد. بزرگ‌ترين آن‌ها «مغفرت الهى» است. از خدا بخواهيد كه آثار به جامانده‌ى از تخلف و گناه را از دل و جان ما برطرف بفرمايد؛ از خدا بخواهيد كه راه توبه را براى شما هم‌وار كند. حاجت بزرگ ديگر «محبت الهى» است. مقام حُبّ الهى را از خداى متعال طلب كنيد. حاجت بزرگ ديگر «اصلاح امور امت اسلامى» است. از خدا بخواهيد خداى متعال امور همه‌ى مسلمان‌ها -نه فقط ملت ايران را- و همه‌ى كشورهاى اسلامى را اصلاح كند. بلكه از خداى متعال هدايت بشريت را به راه راست بخواهيد. اين دعاها اقبال استجابت زيادى دارد و همين دعاها اثر مى‌كند. راه‌ها را باز مى‌كند. وسائل را آسان مى‌كند و ما را در رسيدن به اين مطلوب‌هاى بزرگ كمك مى‌كند.
خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 2/8/1385
22. بركت‌های چندسويه
دعا انسان را به خدا نزديك مى‌كند. معارف را در دل انسان ماندگار و مؤثّر مى‌كند. ايمان را قوى مى‌كند، علاوه بر اين كه مضمون دعا -كه خواستن از خداست- إن‌شاءاللَّه مستجاب مى‌شود و خواسته‌ى انسان برآورده مى‌گردد؛ يعنى دعا از چند سو داراى بركات بزرگ است. لذاست كه در قرآن كريم، بارها در باب دعا و دعايى كه بندگان صالح خدا كرده‌اند، سخن گفته شده است. همه اين‌ها براى آن است كه به ما درس داده شود.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
23. اگر اهل دعا باشيم
زمان را قدر بدانيد. حاجات بزرگ را، حاجات امّت اسلامى را، حاجات كشور اسلامى را، حاجات ملت خودتان را، حاجات شخصى خودتان را مورد توجّه قرار دهيد و آن‌ها را متضرّعانه و مجدّانه از خداى متعال بخواهيد. و هركس تعهّد كند اين دعايى كه مى‌كند، هر آن‌چه كه از عمل‌كرد او احتياج دارد، پاى آن بايستد و بگويد من حاضرم در راه خدا تلاش كنم. [...] فرصت دعا را مغتنم بشماريد. خداى متعال اين دعاها را مستجاب خواهد كرد و خواسته‌ها برآورده خواهد شد. جامعه‌ى ما اگر جامعه‌ى تقوا و دعا و معنويت باشد، بسيارى از مشكلات مادّى او هم قطعاً برطرف خواهد شد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
24. علامت بد
نمى‌دانم روايت از معصوم عليه‌السّلام است يا عبارتى از غير معصوم؛ هرچه هست، عبارت حكمت‌آميزى است. مى‌گويد: «أنَا مِنْ أنْ أسْلُبَ الدُّعاءَ أخْوَفُ مِنْ أنْ أسْلُبَ الإجابَةَ؛ از اين‌كه دعا از من گرفته شود، بيشتر مى‌ترسم تا اين كه اجابت از من گرفته شود.» گاهى حال دعا از انسان گرفته مى‌شود. اين علامتِ بدى است. اگر ديديم در وقت دعا، در وقت تضرّع و در وقت توجه و تقرّب، هيچ نشاط و حوصله‌ى دعا نداريم، علامتِ خوبى نيست. البته درستش هم مى‌شود كرد. انسان مى‌تواند با توجّه، با التماس و با خواستن، حال دعا را به طور جدّى از خدا بگيرد.
خطبه نماز جمعه 28/11/1373
25. هرچه می‌خواهد دل تنگت
در روايات دارد وقتى براى حاجاتى دعا مى‌كنيد، دعا و خواسته‌ى خود را زياد ندانيد. يعنى هرچه مايل هستيد و مى‌خواهيد، از خدا طلب كنيد. نگوييد اين زياد است؛ كمتر بخواهم تا بشود. ما از استكثار دعا منع شده‌ايم. يعنى دعا و مطلوب را در مقابل پروردگار زياد نشماريد. از خدا خواسته‌هاى بزرگ بخواهيد و خداى متعال برآورده مى‌كند. درِ اميد به دعا را به روى خودتان نبنديد و اين راه و وسيله‌اى را كه خداى متعال بين خود و بندگانش قرار داده است، بر روى خودتان مسدود نكنيد. البته باز در روايات دارد «النّهىُ مِنْ الإسْتِعْجالِ فِى الدّعاءِ»، يعنى در دعا عجله نكنيد. اگر چيزى را خواستيد و در زمانى كه شما خواستيد برآورده نشد، نگوييد كه خداى متعال دعاى مرا مستجاب نكرد، نه. «الأمُورُ مَرْهُونَةٌ بِأوْقاتِها.»
خطبه نماز جمعه 7/12/1371
26. همت بلند دار!
در دعا همت بلند داشته باشيد. درخواست‌هاى بزرگ بكنيد. سعادت دنيا و آخرت را بخواهيد و نگوييد اين‌ها بزرگ است، اين‌ها زياد است؛ نه. براى خداى متعال اين‌ها چيزى نيست. عمده اين است كه شما به معناى حقيقى كلمه و با همين شرايط طلب كنيد. خداى متعال اين طلب را اجابت خواهد كرد. گاهى هم انسان نمى‌داند كارى كه انجام گرفت، اجابت دعاى او بوده. خود انسان غافل است.
خطبه نماز جمعه 29/7/84
27. نقدترين دستاورد
دعا مخصوص وقت گرفتارى نيست؛ هميشه بايد دعا كرد. بعضى خيال مى‌كنند وقتى گرفتارى و مصيبت و بلايى بود، بايد دعا كرد؛ نه. آن وقتى هم كه انسان در حال عادى زندگى مى‌كند، بايد دعا كند و رابطه را با خدا محفوظ نگه دارد. به تعبير يكى از روايات، صداى خود را براى فرشتگان در ملكوت اعلى آشنا كند. دعا هميشه لازم است. [...] بزرگ‌ترين فايده‌ى دعا، فايده‌ى نقد دعاست كه به خود شما دعاكننده مى‌رسد. يعنى ايجاد رابطه با خداى متعال و احساس محبت و شوق به تقرب به پروردگار عالم. اين، نقدترين دستاورد دعاست كه متعلق به خود شما دعاكننده است؛ بحث استجابت بحث ديگرى است.
خطبه نماز جمعه 29/7/1384
28. اقبال استجابت
لازم نيست دعا هميشه قوانين طبيعى را به هم بزند و برخلاف قوانين طبيعى عمل كند؛ نه. دعا در چارچوب قوانين طبيعى مستجاب مى‌شود و خواسته‌ى شما برآورده مى‌گردد. اين قدرت خداست كه قوانين را جور مى‌آورد، كنار هم مى‌گذارد و مقصود شما برآورده مى‌شود. [...] اگرچه در مواردى بلاشك دعا قوانين را هم خرق مى‌كند، اما اين‌طور نيست كه وقتى مى‌گوييم دعا مستجاب مى‌شود، يعنى دعاى شما اگر با قوانين ديگر الهى منافات داشته باشد و عملى هم‌راهش نباشد، و يا حتّى خود دعا از روى توجّه هم نباشد، باز مستجاب مى‌شود؛ نه. در دعا، طلب كردن و خواستن از خداى متعال و حقيقتاً مطالبه كردن لازم است. اين دعا مستجاب مى‌شود. اگر عمل و تلاش در راه اهداف بزرگ، هم‌راه اين دعا باشد، اقبال استجابت اين دعا واقعاً بيشتر است. آن وقتى كه دعا استمرار پيدا كند، حتماً اقبال استجابت در اين دعا بيشتر است. اگر ديده شد كه يك دعا چند بار تكرار گرديد و مستجاب نشد، نبايد مأيوس شد؛ به‌خصوص در مسائل بزرگ، به‌خصوص در مسائل مربوط به سرنوشت انسان و سرنوشت كشور و سرنوشت ملت‌ها. چون گاهى طبيعت كارهاى بزرگ چنين است كه تحقّقش زمان مى‌طلبد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
29. باز بخواهيد و بخواهيد
يكى از شرايط استجابت دعا اين است كه آن را با توجه مطرح كنيم. گاهى لقلقه‌ى زبان، جملاتى چون «خدايا ما را بيامرز»، «خدايا به ما سعه‌ى رزق بده» و «خدايا قرض ما را ادا كن» است. ده سال انسان اين‌گونه دعا مى‌كند، اصلاً مستجاب نمى‌شود. بايد تضرع كنيد و جدى بخواهيد. بايد از خداى متعال با الحاح بخواهيد. باز بخواهيد و باز بخواهيد. در اين صورت البته خداى متعال دعاها را مستجاب خواهد كرد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/11/73
30. به ما هم ياد بدهيد!
توصيه‌ى من اين است كه در اين سه روزى كه شما در مسجد هستيد، تمرين مراقبت از خود بكنيد؛ حرف كه مى‌زنيد، غذا كه مى‌خوريد، معاشرت كه مى‌كنيد، كتاب كه مى‌خوانيد، فكر كه مى‌كنيد، نقشه كه براى آينده مى‌كشيد، در همه‌ى اين چيزها مراقب باشيد رضاى الهى و خواست الهى را بر هواى نفستان مقدم بداريد. تسليم هواى نفس نشويد. تمرين اين چيزها در اين سه روز مى‌تواند درسى باشد براى خود آن عزيزان و براى ماها كه اين‌جا نشسته‌ايم و با غبطه نگاه مى‌كنيم به حال جوانان عزيزمان كه در حال اعتكاف هستند. با عملِ خودتان به ما هم ياد بدهيد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/5/1384
لازم نيست كه اگر انسان مى‌خواهد احساس گناه كند، حتماً بايستى سال‌هاى متمادى غرق در گناه شده باشد. نخير؛ يك گناه هم يك گناه است. نبايد گناه را كوچك دانست. در روايات باب «استحقار الذّنوب» داريم كه حقير شمردن گناهان را مذمّت كرده‌اند. علت اين كه خداى متعال مى‌فرمايد «مى‌آمرزيم»، اين است كه بازگشت به خدا، خيلى مهم است؛ نه اين كه گناه، كم و كوچك است. گناه، عمل بسيار خطرناكى است، منتها بازگشت و توجّه به خدا و ذكر او، اين قدر اهميت دارد كه اگر كسى اين را صادقانه و درست و حقيقى انجام دهد، آن وقت آن بيمارى صعب‌العلاج از بين مى‌رود.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/10/1375
21. از خدا بخواهيد
همه‌جور حاجت را مى‌شود از خدا خواست و بايد خواست؛ حتّى حاجت‌هاى كوچك. اما اين درخواست خود را به اين حاجات كوچك منحصر نكنيد. حاجات بزرگ‌ترى هست؛ آن‌ها را از ياد نبريد. بزرگ‌ترين آن‌ها «مغفرت الهى» است. از خدا بخواهيد كه آثار به جامانده‌ى از تخلف و گناه را از دل و جان ما برطرف بفرمايد؛ از خدا بخواهيد كه راه توبه را براى شما هم‌وار كند. حاجت بزرگ ديگر «محبت الهى» است. مقام حُبّ الهى را از خداى متعال طلب كنيد. حاجت بزرگ ديگر «اصلاح امور امت اسلامى» است. از خدا بخواهيد خداى متعال امور همه‌ى مسلمان‌ها -نه فقط ملت ايران را- و همه‌ى كشورهاى اسلامى را اصلاح كند. بلكه از خداى متعال هدايت بشريت را به راه راست بخواهيد. اين دعاها اقبال استجابت زيادى دارد و همين دعاها اثر مى‌كند. راه‌ها را باز مى‌كند. وسائل را آسان مى‌كند و ما را در رسيدن به اين مطلوب‌هاى بزرگ كمك مى‌كند.
خطبه‌هاى نماز عيد سعيد فطر 2/8/1385
22. بركت‌های چندسويه
دعا انسان را به خدا نزديك مى‌كند. معارف را در دل انسان ماندگار و مؤثّر مى‌كند. ايمان را قوى مى‌كند، علاوه بر اين كه مضمون دعا -كه خواستن از خداست- إن‌شاءاللَّه مستجاب مى‌شود و خواسته‌ى انسان برآورده مى‌گردد؛ يعنى دعا از چند سو داراى بركات بزرگ است. لذاست كه در قرآن كريم، بارها در باب دعا و دعايى كه بندگان صالح خدا كرده‌اند، سخن گفته شده است. همه اين‌ها براى آن است كه به ما درس داده شود.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
23. اگر اهل دعا باشيم
زمان را قدر بدانيد. حاجات بزرگ را، حاجات امّت اسلامى را، حاجات كشور اسلامى را، حاجات ملت خودتان را، حاجات شخصى خودتان را مورد توجّه قرار دهيد و آن‌ها را متضرّعانه و مجدّانه از خداى متعال بخواهيد. و هركس تعهّد كند اين دعايى كه مى‌كند، هر آن‌چه كه از عمل‌كرد او احتياج دارد، پاى آن بايستد و بگويد من حاضرم در راه خدا تلاش كنم. [...] فرصت دعا را مغتنم بشماريد. خداى متعال اين دعاها را مستجاب خواهد كرد و خواسته‌ها برآورده خواهد شد. جامعه‌ى ما اگر جامعه‌ى تقوا و دعا و معنويت باشد، بسيارى از مشكلات مادّى او هم قطعاً برطرف خواهد شد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
24. علامت بد
نمى‌دانم روايت از معصوم عليه‌السّلام است يا عبارتى از غير معصوم؛ هرچه هست، عبارت حكمت‌آميزى است. مى‌گويد: «أنَا مِنْ أنْ أسْلُبَ الدُّعاءَ أخْوَفُ مِنْ أنْ أسْلُبَ الإجابَةَ؛ از اين‌كه دعا از من گرفته شود، بيشتر مى‌ترسم تا اين كه اجابت از من گرفته شود.» گاهى حال دعا از انسان گرفته مى‌شود. اين علامتِ بدى است. اگر ديديم در وقت دعا، در وقت تضرّع و در وقت توجه و تقرّب، هيچ نشاط و حوصله‌ى دعا نداريم، علامتِ خوبى نيست. البته درستش هم مى‌شود كرد. انسان مى‌تواند با توجّه، با التماس و با خواستن، حال دعا را به طور جدّى از خدا بگيرد.
خطبه نماز جمعه 28/11/1373
25. هرچه می‌خواهد دل تنگت
در روايات دارد وقتى براى حاجاتى دعا مى‌كنيد، دعا و خواسته‌ى خود را زياد ندانيد. يعنى هرچه مايل هستيد و مى‌خواهيد، از خدا طلب كنيد. نگوييد اين زياد است؛ كمتر بخواهم تا بشود. ما از استكثار دعا منع شده‌ايم. يعنى دعا و مطلوب را در مقابل پروردگار زياد نشماريد. از خدا خواسته‌هاى بزرگ بخواهيد و خداى متعال برآورده مى‌كند. درِ اميد به دعا را به روى خودتان نبنديد و اين راه و وسيله‌اى را كه خداى متعال بين خود و بندگانش قرار داده است، بر روى خودتان مسدود نكنيد. البته باز در روايات دارد «النّهىُ مِنْ الإسْتِعْجالِ فِى الدّعاءِ»، يعنى در دعا عجله نكنيد. اگر چيزى را خواستيد و در زمانى كه شما خواستيد برآورده نشد، نگوييد كه خداى متعال دعاى مرا مستجاب نكرد، نه. «الأمُورُ مَرْهُونَةٌ بِأوْقاتِها.»
خطبه نماز جمعه 7/12/1371
26. همت بلند دار!
در دعا همت بلند داشته باشيد. درخواست‌هاى بزرگ بكنيد. سعادت دنيا و آخرت را بخواهيد و نگوييد اين‌ها بزرگ است، اين‌ها زياد است؛ نه. براى خداى متعال اين‌ها چيزى نيست. عمده اين است كه شما به معناى حقيقى كلمه و با همين شرايط طلب كنيد. خداى متعال اين طلب را اجابت خواهد كرد. گاهى هم انسان نمى‌داند كارى كه انجام گرفت، اجابت دعاى او بوده. خود انسان غافل است.
خطبه نماز جمعه 29/7/84
27. نقدترين دستاورد
دعا مخصوص وقت گرفتارى نيست؛ هميشه بايد دعا كرد. بعضى خيال مى‌كنند وقتى گرفتارى و مصيبت و بلايى بود، بايد دعا كرد؛ نه. آن وقتى هم كه انسان در حال عادى زندگى مى‌كند، بايد دعا كند و رابطه را با خدا محفوظ نگه دارد. به تعبير يكى از روايات، صداى خود را براى فرشتگان در ملكوت اعلى آشنا كند. دعا هميشه لازم است. [...] بزرگ‌ترين فايده‌ى دعا، فايده‌ى نقد دعاست كه به خود شما دعاكننده مى‌رسد. يعنى ايجاد رابطه با خداى متعال و احساس محبت و شوق به تقرب به پروردگار عالم. اين، نقدترين دستاورد دعاست كه متعلق به خود شما دعاكننده است؛ بحث استجابت بحث ديگرى است.
خطبه نماز جمعه 29/7/1384
28. اقبال استجابت
لازم نيست دعا هميشه قوانين طبيعى را به هم بزند و برخلاف قوانين طبيعى عمل كند؛ نه. دعا در چارچوب قوانين طبيعى مستجاب مى‌شود و خواسته‌ى شما برآورده مى‌گردد. اين قدرت خداست كه قوانين را جور مى‌آورد، كنار هم مى‌گذارد و مقصود شما برآورده مى‌شود. [...] اگرچه در مواردى بلاشك دعا قوانين را هم خرق مى‌كند، اما اين‌طور نيست كه وقتى مى‌گوييم دعا مستجاب مى‌شود، يعنى دعاى شما اگر با قوانين ديگر الهى منافات داشته باشد و عملى هم‌راهش نباشد، و يا حتّى خود دعا از روى توجّه هم نباشد، باز مستجاب مى‌شود؛ نه. در دعا، طلب كردن و خواستن از خداى متعال و حقيقتاً مطالبه كردن لازم است. اين دعا مستجاب مى‌شود. اگر عمل و تلاش در راه اهداف بزرگ، هم‌راه اين دعا باشد، اقبال استجابت اين دعا واقعاً بيشتر است. آن وقتى كه دعا استمرار پيدا كند، حتماً اقبال استجابت در اين دعا بيشتر است. اگر ديده شد كه يك دعا چند بار تكرار گرديد و مستجاب نشد، نبايد مأيوس شد؛ به‌خصوص در مسائل بزرگ، به‌خصوص در مسائل مربوط به سرنوشت انسان و سرنوشت كشور و سرنوشت ملت‌ها. چون گاهى طبيعت كارهاى بزرگ چنين است كه تحقّقش زمان مى‌طلبد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
29. باز بخواهيد و بخواهيد
يكى از شرايط استجابت دعا اين است كه آن را با توجه مطرح كنيم. گاهى لقلقه‌ى زبان، جملاتى چون «خدايا ما را بيامرز»، «خدايا به ما سعه‌ى رزق بده» و «خدايا قرض ما را ادا كن» است. ده سال انسان اين‌گونه دعا مى‌كند، اصلاً مستجاب نمى‌شود. بايد تضرع كنيد و جدى بخواهيد. بايد از خداى متعال با الحاح بخواهيد. باز بخواهيد و باز بخواهيد. در اين صورت البته خداى متعال دعاها را مستجاب خواهد كرد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/11/73
30. به ما هم ياد بدهيد!
توصيه‌ى من اين است كه در اين سه روزى كه شما در مسجد هستيد، تمرين مراقبت از خود بكنيد؛ حرف كه مى‌زنيد، غذا كه مى‌خوريد، معاشرت كه مى‌كنيد، كتاب كه مى‌خوانيد، فكر كه مى‌كنيد، نقشه كه براى آينده مى‌كشيد، در همه‌ى اين چيزها مراقب باشيد رضاى الهى و خواست الهى را بر هواى نفستان مقدم بداريد. تسليم هواى نفس نشويد. تمرين اين چيزها در اين سه روز مى‌تواند درسى باشد براى خود آن عزيزان و براى ماها كه اين‌جا نشسته‌ايم و با غبطه نگاه مى‌كنيم به حال جوانان عزيزمان كه در حال اعتكاف هستند. با عملِ خودتان به ما هم ياد بدهيد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/5/1384
31. اين شب را به خاطر بسپار
يكى از مهم‌ترين روزهاى سال، روز نيمه‌ى شعبان است كه هم مصادف با ولادت ذى‌جود و مسعود حضرت بقيةاللَّه ارواحنافداه شده است و هم شب و روز نيمه‌ى شعبان -با قطع نظر از ولادت اين بزرگوار در اين شب و روز- از ليالى و ايام متبرّك‌اند. شب نيمه‌ى شعبان، شب بسيار متبرّكى است؛ تالى تلو ليالى قدر و وقت توجّه و تذكّر و توسّل به ذيل عنايات بارى‌تعالى و طلب و درخواست است. اعمال و ادعيه‌اى هم دارد كه اگر موفّق شده‌ايد و آن‌ها را انجام داده‌ايد، إن‌شاءاللَّه مشمول قبول پروردگار باشد. اگر كسانى هم غفلت كردند و توجّه نداشتند، به ياد نگهدارند كه همه‌سال، شب نيمه‌ى شعبان را مغتنم بشمارند.
ديدار اقشار مختلف مردم به مناسبت ميلاد حضرت مهدى (عج) 25/09/1376
32. منتظر حقيقی
بزرگ‌ترين وظيفه‌ى منتظران امام زمان اين است كه از لحاظ معنوى و اخلاقى و عملى و پيوندهاى دينى و اعتقادى و عاطفى با مؤمنين و هم‌چنين براى پنجه درافكندن با زورگويان، خود را آماده كنند. كسانى كه در دوران دفاع مقدّس، سر از پا نشناخته در صفوف دفاع مقدّس شركت مى‌كردند، منتظران حقيقى بودند. كسى كه وقتى كشور اسلامى مورد تهديد دشمن است، آماده‌ى دفاع از ارزش‌ها و ميهن اسلامى و پرچم برافراشته‌ى اسلام است، مى‌تواند ادّعا كند كه اگر امام زمان بيايد، پشت سر آن حضرت در ميدان‌هاى خطر قدم خواهد گذاشت. اما كسانى كه در مقابل خطر، انحراف و چرب و شيرين دنيا خود را مى‌بازند و زانوانشان سست مى‌شود؛ كسانى كه براى مطامع شخصى خود حاضر نيستند حركتى كه مطامع آن‌ها را به خطر مى‌اندازد، انجام دهند، اين‌ها چطور مى‌توانند منتظر امام زمان به حساب آيند؟ كسى كه در انتظار آن مُصلحِ بزرگ است، بايد در خود زمينه‌هاى صلاح را آماده سازد و كارى كند كه بتواند براى تحقّق صلاح بايستد.
ديدار با مردم به مناسبت نيمه شعبان در مصلای تهران 30/7/1381
33. مبارك خواهد شد
فرصت روزه و امساك و فضاى عبادت و معنويت را قدر بدانيم و قدرى خودمان را به خدا نزديك كنيم. از گناهان دورى كردن، به قُربات و اعمال عبادى هرچه نزديك‌تر شدن، اخلاق و رفتار و صفات و خصال انسانى را هرچه در خود زنده‌تر و فعّال‌تر كردن، امورى است كه در اين ماه مى‌تواند حقيقتاً براى هر كسى و براى هر مجموعه‌اى مايه‌ى بركت باشد. از قرآن درس بگيريم. از دعاها درس و حكمت بياموزيم. قدرى در هدف از خلقت خود، در آفرينش خود، در نعمت‌هاى بزرگ خداى خود و در وظايف عظيمى كه بر دوش ماست، تأمّل و تدبّر كنيم. در مرگ و حساب الهى و ارزش عبادات و اعمال -آن‌گاه كه هم‌راه با اخلاص باشد- تأمّل كنيم. آن وقت ماه رمضان حقيقتاً ماه مباركى خواهد شد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
34. اميدوار باشيم
مردم ما، جوان‌هاى ما، زن و مرد ما با اين شب‌ها حقيقتاً قصد پالايش خود را دارند. دل‌ها نرم مى‌شود، چشم‌ها اشك‌بار مى‌شود، روح‌ها لطيف مى‌شود. روزه هم كمك كرده است. ما بايد اميدوار باشيم، دعا كنيم و بكوشيم از اين شب‌ها براى عروج معنوى خود استفاده كنيم. چون نماز معراج و وسيله‌ى عروج مؤمن است. دعا هم معراج مؤمن است. شب قدر هم معراج مؤمن است. كارى كنيم عروج كنيم و از مزبله‌ی مادى كه بسيارى از انسان‌ها در سراسر دنيا اسير و دچار آن هستند، هرچه مى‌توانيم، خود را دور كنيم. دلبستگى‌ها، بدخلقى‌ها -خلقيات غير انسانى، ضد انسانى- روحيات تجاوزگرانه، افزون‌خواهانه و فساد و فحشاء و ظلم، مزبله‌هاى روح انسانى است. اين شب‌ها بايد بتواند ما را هرچه بيشتر از اين‌ها دور و جدا كند.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 15/08/1383
35. ما عزيزتر نيستيم
من و شما پيش خداى متعال عزيزتر نيستيم از كسانى كه قبل از ما بودند و از كسانى كه بعد از ما خواهند آمد؛ مگر اين كه عملمان خوب باشد و تقوايمان بيشتر از آن‌ها باشد. اين را توجه داشته باشيد. اگر تقواى بيشترى به خرج داديم، از خودمان بيشتر مراقبت كرديم، بهتر كار كرديم، بهتر به وظايفمان عمل كرديم، به قانون بيشتر احترام گذاشتيم و در جهت اين اهداف، بيشتر پيش رفتيم، پيش خداى متعال عزيزتر خواهيم بود، اما بدون آن نه‌خير. بايد تلاشمان را در اين جهت متمركز كنيم. مواظب باشيم در دام‌هايى كه ديگران افتادند، ما نيفتيم. هركس در آن دام‌ها بيفتد، همان بلاها و همان عواقب برايش متصور است؛ فرقى بين ما و آن‌ها نيست.
ديدار با اعضاى هيأت دولت 17/07/1384
36. ما بيشتر...
علاوه بر اين كه هر فرد مسلمانى احتياج دارد به اين كه در اين ماه ذخيره‌ى تقوا و پرهيزگارى و تهذيب و تزكيه را براى خود فراهم كند، ما منسلكين در سلك روحانيت، بيشتر از ديگران به اين معنا احتياج داريم. به قول آن عارف معروف كه مى‌گويد: آب كه از بركات الهى است، همه‌ى پليدی‌ها و ناپاكی‌ها را از بين مى‌برد. هر جسمى كه با آب تماس مى‌گيرد، پاك مى‌شود، ولى خود آب تحت تأثير تماس با ناپاك‌ها و ناپاكی‌ها، به تصفيه احتياج پيدا مى‌كند و خداى متعال در يك گردش طبيعى، آب را به بخار تبديل مى‌كند؛ به آسمان مى‌برد، از بالا مجدّداً به صورت قطرات باران به زمين برمى‌گرداند، پليدی‌ها را از آن جدا مى‌كند، آن را تصفيه مى‌كند و باز به صورت ماء طهور در اختيار افراد انسان و ساير موجودات قرار مى‌دهد.
گوينده‌ى اين سخن حكمت‌آميز مى‌گويد: اين جان شما، معارف شما، نصايح شما، بلكه خود قلب و روح شما، همان ماء طهورى است كه ناپاكی‌ها را از انسان‌ها مى‌زدايد، اما خود اين ماء طهور به‌تدريج به تصفيه و تزكيه احتياج پيدا مى‌كند و تزكيه و تصفيه‌ى آن، جز با يك عروج معنوى، جز با يك گردش معنوى به سمت علويات -كه آن هم با ذكر و دعا حاصل خواهد شد- ممكن نمى‌شود.
با ذكر، با توجّه، با توسّل، با مناجات، با نافله، با تضرّع در مقابل خداوند، با تفكّر در آيات آفاقى و انفسى، اين ماء طهور باز همان طهارت خود را به دست مى‌آورد؛ آماده مى‌شود تا باز هم با پليدی‌ها مواجه گردد و آن‌ها را از جسم و جان بشر و عالم بزدايد. ماه رمضان فرصت اين عروج معنوى است.
ديدار با علما و روحانيون در آستانه‌ى ماه مبارك رمضان 03/10/1376
37. خسته‌ی روحی
در راه‌هاى طولانى گاهى انسان قوّه هم دارد، زانو و پاها اصلاً خسته نشده، اما آدم از حركت خسته‌ى روحى مى‌شود. اين خستگى روحى انسان را از رسيدن به اهداف باز مى‌دارد. براى اين كه اين خستگى روحى پيش نيايد -كه از خستگى جسمى گاهى خطرش هم بيشتر است- استمداد از پروردگار، توكل به خدا و اميدوارى به كمك الهى لازم است؛ اين را از دست ندهيد و اين را داشته باشيد.
بيانات در ديدار اعضاى هيأت دولت 17/07/1384
38. فقط صورت‌سازی نباشد
در مراسم مذهبى به روح مراسم توجه كنيد. فقط صورت‌سازى نباشد؛ انسان شعرى بخواند، اشكى بگيرد يا بريزد. روح دعا و نماز عبارت است از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنويت، پاكيزه كردن و پيراستن روح و پالايش كردن ذهن از وسوسه‌ها. نماز را با توجه و اول وقت بخوانيد. تحجر بد است. فكر نكردن در لايه‌هاى زيرين ظواهر، عيب بزرگى است. مواظب باشيد به اين عيب دچار نشويد.
در ديدار دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
39. هم‌پای دانايی
توصيه مى‌كنم كه به عمق‌ها توجه كنيد و آن را بطلبيد؛ از ظواهر هم دست نكشيد. اين خطاست كه كسى خيال يا توهم كند كه بايد باطن را درست كرد، ظاهر مهم نيست؛ نه‌خير، همين ظاهر انسان را به وادى‌هاى گوناگونى مى‌كشاند. ظاهر دينى، ظاهر اسلامى، پای‌بندى به تعبد دينى، همين مجالس دعا، همين مجالس توسل به ائمه عليهم‌السّلام لازم است، منتها همه‌ى اين‌ها را با دانايى هم‌راه كنيد.
ديدار با دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
40. قدر جوانی
مهم‌ترين مظهر قدردانى از جوانى همين است كه از اين صفا و نورانيت و از اين ناآلودگى و پيراستگى طبيعى انسان جوان استفاده كنيد و خود را در زمينه‌هاى تزكيه و اخلاق پيش ببريد. اين إن‌شاءالله ذخيره‌ى همه‌ى زندگى شما خواهد شد. راهش هم رعايت دو نكته است؛ ذكر و توبه.
ذكر يعنى ياد. ياد در مقابل غفلت است؛ غفلت از خدا، غفلت از وظيفه و مسئوليت، غفلت از هنگام حساس مواجهه با مأموران الهى در عالم ملكوت، عالم بعد از عبور از جسمانيت، و محاسبه‌ى بزرگ انسان در مقابل خدا در قيامت. اين يادها تعيين‌كننده است. [...]
نكته‌ى ديگر توبه است. ممكن است كسى بگويد ما كه جوانيم و هنوز عمرى از ما نگذشته كه مثل شما گناه زيادى كرده باشيم و محتاج توبه باشيم. نه، اين درست نيست؛ توبه وظيفه‌ى هميشگى انسان است. پاك‌ترين انسان‌ها هم بايد توبه كنند.
ديدار با دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتى 22/2/1382
يكى از مهم‌ترين روزهاى سال، روز نيمه‌ى شعبان است كه هم مصادف با ولادت ذى‌جود و مسعود حضرت بقيةاللَّه ارواحنافداه شده است و هم شب و روز نيمه‌ى شعبان -با قطع نظر از ولادت اين بزرگوار در اين شب و روز- از ليالى و ايام متبرّك‌اند. شب نيمه‌ى شعبان، شب بسيار متبرّكى است؛ تالى تلو ليالى قدر و وقت توجّه و تذكّر و توسّل به ذيل عنايات بارى‌تعالى و طلب و درخواست است. اعمال و ادعيه‌اى هم دارد كه اگر موفّق شده‌ايد و آن‌ها را انجام داده‌ايد، إن‌شاءاللَّه مشمول قبول پروردگار باشد. اگر كسانى هم غفلت كردند و توجّه نداشتند، به ياد نگهدارند كه همه‌سال، شب نيمه‌ى شعبان را مغتنم بشمارند.
ديدار اقشار مختلف مردم به مناسبت ميلاد حضرت مهدى (عج) 25/09/1376
32. منتظر حقيقی
بزرگ‌ترين وظيفه‌ى منتظران امام زمان اين است كه از لحاظ معنوى و اخلاقى و عملى و پيوندهاى دينى و اعتقادى و عاطفى با مؤمنين و هم‌چنين براى پنجه درافكندن با زورگويان، خود را آماده كنند. كسانى كه در دوران دفاع مقدّس، سر از پا نشناخته در صفوف دفاع مقدّس شركت مى‌كردند، منتظران حقيقى بودند. كسى كه وقتى كشور اسلامى مورد تهديد دشمن است، آماده‌ى دفاع از ارزش‌ها و ميهن اسلامى و پرچم برافراشته‌ى اسلام است، مى‌تواند ادّعا كند كه اگر امام زمان بيايد، پشت سر آن حضرت در ميدان‌هاى خطر قدم خواهد گذاشت. اما كسانى كه در مقابل خطر، انحراف و چرب و شيرين دنيا خود را مى‌بازند و زانوانشان سست مى‌شود؛ كسانى كه براى مطامع شخصى خود حاضر نيستند حركتى كه مطامع آن‌ها را به خطر مى‌اندازد، انجام دهند، اين‌ها چطور مى‌توانند منتظر امام زمان به حساب آيند؟ كسى كه در انتظار آن مُصلحِ بزرگ است، بايد در خود زمينه‌هاى صلاح را آماده سازد و كارى كند كه بتواند براى تحقّق صلاح بايستد.
ديدار با مردم به مناسبت نيمه شعبان در مصلای تهران 30/7/1381
33. مبارك خواهد شد
فرصت روزه و امساك و فضاى عبادت و معنويت را قدر بدانيم و قدرى خودمان را به خدا نزديك كنيم. از گناهان دورى كردن، به قُربات و اعمال عبادى هرچه نزديك‌تر شدن، اخلاق و رفتار و صفات و خصال انسانى را هرچه در خود زنده‌تر و فعّال‌تر كردن، امورى است كه در اين ماه مى‌تواند حقيقتاً براى هر كسى و براى هر مجموعه‌اى مايه‌ى بركت باشد. از قرآن درس بگيريم. از دعاها درس و حكمت بياموزيم. قدرى در هدف از خلقت خود، در آفرينش خود، در نعمت‌هاى بزرگ خداى خود و در وظايف عظيمى كه بر دوش ماست، تأمّل و تدبّر كنيم. در مرگ و حساب الهى و ارزش عبادات و اعمال -آن‌گاه كه هم‌راه با اخلاص باشد- تأمّل كنيم. آن وقت ماه رمضان حقيقتاً ماه مباركى خواهد شد.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 04/10/1377
34. اميدوار باشيم
مردم ما، جوان‌هاى ما، زن و مرد ما با اين شب‌ها حقيقتاً قصد پالايش خود را دارند. دل‌ها نرم مى‌شود، چشم‌ها اشك‌بار مى‌شود، روح‌ها لطيف مى‌شود. روزه هم كمك كرده است. ما بايد اميدوار باشيم، دعا كنيم و بكوشيم از اين شب‌ها براى عروج معنوى خود استفاده كنيم. چون نماز معراج و وسيله‌ى عروج مؤمن است. دعا هم معراج مؤمن است. شب قدر هم معراج مؤمن است. كارى كنيم عروج كنيم و از مزبله‌ی مادى كه بسيارى از انسان‌ها در سراسر دنيا اسير و دچار آن هستند، هرچه مى‌توانيم، خود را دور كنيم. دلبستگى‌ها، بدخلقى‌ها -خلقيات غير انسانى، ضد انسانى- روحيات تجاوزگرانه، افزون‌خواهانه و فساد و فحشاء و ظلم، مزبله‌هاى روح انسانى است. اين شب‌ها بايد بتواند ما را هرچه بيشتر از اين‌ها دور و جدا كند.
خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 15/08/1383
35. ما عزيزتر نيستيم
من و شما پيش خداى متعال عزيزتر نيستيم از كسانى كه قبل از ما بودند و از كسانى كه بعد از ما خواهند آمد؛ مگر اين كه عملمان خوب باشد و تقوايمان بيشتر از آن‌ها باشد. اين را توجه داشته باشيد. اگر تقواى بيشترى به خرج داديم، از خودمان بيشتر مراقبت كرديم، بهتر كار كرديم، بهتر به وظايفمان عمل كرديم، به قانون بيشتر احترام گذاشتيم و در جهت اين اهداف، بيشتر پيش رفتيم، پيش خداى متعال عزيزتر خواهيم بود، اما بدون آن نه‌خير. بايد تلاشمان را در اين جهت متمركز كنيم. مواظب باشيم در دام‌هايى كه ديگران افتادند، ما نيفتيم. هركس در آن دام‌ها بيفتد، همان بلاها و همان عواقب برايش متصور است؛ فرقى بين ما و آن‌ها نيست.
ديدار با اعضاى هيأت دولت 17/07/1384
36. ما بيشتر...
علاوه بر اين كه هر فرد مسلمانى احتياج دارد به اين كه در اين ماه ذخيره‌ى تقوا و پرهيزگارى و تهذيب و تزكيه را براى خود فراهم كند، ما منسلكين در سلك روحانيت، بيشتر از ديگران به اين معنا احتياج داريم. به قول آن عارف معروف كه مى‌گويد: آب كه از بركات الهى است، همه‌ى پليدی‌ها و ناپاكی‌ها را از بين مى‌برد. هر جسمى كه با آب تماس مى‌گيرد، پاك مى‌شود، ولى خود آب تحت تأثير تماس با ناپاك‌ها و ناپاكی‌ها، به تصفيه احتياج پيدا مى‌كند و خداى متعال در يك گردش طبيعى، آب را به بخار تبديل مى‌كند؛ به آسمان مى‌برد، از بالا مجدّداً به صورت قطرات باران به زمين برمى‌گرداند، پليدی‌ها را از آن جدا مى‌كند، آن را تصفيه مى‌كند و باز به صورت ماء طهور در اختيار افراد انسان و ساير موجودات قرار مى‌دهد.
گوينده‌ى اين سخن حكمت‌آميز مى‌گويد: اين جان شما، معارف شما، نصايح شما، بلكه خود قلب و روح شما، همان ماء طهورى است كه ناپاكی‌ها را از انسان‌ها مى‌زدايد، اما خود اين ماء طهور به‌تدريج به تصفيه و تزكيه احتياج پيدا مى‌كند و تزكيه و تصفيه‌ى آن، جز با يك عروج معنوى، جز با يك گردش معنوى به سمت علويات -كه آن هم با ذكر و دعا حاصل خواهد شد- ممكن نمى‌شود.
با ذكر، با توجّه، با توسّل، با مناجات، با نافله، با تضرّع در مقابل خداوند، با تفكّر در آيات آفاقى و انفسى، اين ماء طهور باز همان طهارت خود را به دست مى‌آورد؛ آماده مى‌شود تا باز هم با پليدی‌ها مواجه گردد و آن‌ها را از جسم و جان بشر و عالم بزدايد. ماه رمضان فرصت اين عروج معنوى است.
ديدار با علما و روحانيون در آستانه‌ى ماه مبارك رمضان 03/10/1376
37. خسته‌ی روحی
در راه‌هاى طولانى گاهى انسان قوّه هم دارد، زانو و پاها اصلاً خسته نشده، اما آدم از حركت خسته‌ى روحى مى‌شود. اين خستگى روحى انسان را از رسيدن به اهداف باز مى‌دارد. براى اين كه اين خستگى روحى پيش نيايد -كه از خستگى جسمى گاهى خطرش هم بيشتر است- استمداد از پروردگار، توكل به خدا و اميدوارى به كمك الهى لازم است؛ اين را از دست ندهيد و اين را داشته باشيد.
بيانات در ديدار اعضاى هيأت دولت 17/07/1384
38. فقط صورت‌سازی نباشد
در مراسم مذهبى به روح مراسم توجه كنيد. فقط صورت‌سازى نباشد؛ انسان شعرى بخواند، اشكى بگيرد يا بريزد. روح دعا و نماز عبارت است از ارتباط با خدا، آشنا شدن با خدا، بهره بردن از معنويت، پاكيزه كردن و پيراستن روح و پالايش كردن ذهن از وسوسه‌ها. نماز را با توجه و اول وقت بخوانيد. تحجر بد است. فكر نكردن در لايه‌هاى زيرين ظواهر، عيب بزرگى است. مواظب باشيد به اين عيب دچار نشويد.
در ديدار دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
39. هم‌پای دانايی
توصيه مى‌كنم كه به عمق‌ها توجه كنيد و آن را بطلبيد؛ از ظواهر هم دست نكشيد. اين خطاست كه كسى خيال يا توهم كند كه بايد باطن را درست كرد، ظاهر مهم نيست؛ نه‌خير، همين ظاهر انسان را به وادى‌هاى گوناگونى مى‌كشاند. ظاهر دينى، ظاهر اسلامى، پای‌بندى به تعبد دينى، همين مجالس دعا، همين مجالس توسل به ائمه عليهم‌السّلام لازم است، منتها همه‌ى اين‌ها را با دانايى هم‌راه كنيد.
ديدار با دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌هاى استان كرمان 19/2/1384
40. قدر جوانی
مهم‌ترين مظهر قدردانى از جوانى همين است كه از اين صفا و نورانيت و از اين ناآلودگى و پيراستگى طبيعى انسان جوان استفاده كنيد و خود را در زمينه‌هاى تزكيه و اخلاق پيش ببريد. اين إن‌شاءالله ذخيره‌ى همه‌ى زندگى شما خواهد شد. راهش هم رعايت دو نكته است؛ ذكر و توبه.
ذكر يعنى ياد. ياد در مقابل غفلت است؛ غفلت از خدا، غفلت از وظيفه و مسئوليت، غفلت از هنگام حساس مواجهه با مأموران الهى در عالم ملكوت، عالم بعد از عبور از جسمانيت، و محاسبه‌ى بزرگ انسان در مقابل خدا در قيامت. اين يادها تعيين‌كننده است. [...]
نكته‌ى ديگر توبه است. ممكن است كسى بگويد ما كه جوانيم و هنوز عمرى از ما نگذشته كه مثل شما گناه زيادى كرده باشيم و محتاج توبه باشيم. نه، اين درست نيست؛ توبه وظيفه‌ى هميشگى انسان است. پاك‌ترين انسان‌ها هم بايد توبه كنند.
ديدار با دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتى 22/2/1382
بیانات حضرت آقا در مورد سبک زندگی 